De misleiding van basis Ockenburgh
door Danny Verbaan
uit: "De Haagsche Courant"

De rubriek Oorlogsdagen blikt wekelijks terug op de gebeurtenissen van vijftig jaar geleden. Vandaag: herinneringen aan de misleidingen en het V2-onheil van het gebied Ockenburgh.

Vaak genoeg heeft hij de vrachtwagens met opleggers door het centrum van Loosduinen zien gaan. Ze torsten de zware, legergroen geschilderde V2-raketten die korte tijd daarna vanuit het gebied Ockenburgh werden gelanceerd. In veel gevallen gebeurde dat 's nachts. "Je lag altijd te luisteren of-ie wel goed wegging. Je hoorde het aan het geluid", zegt de 62-jarige Loosduiner Arie Molenkamp. Het waren angstige momenten, weten zowel hij als zoveel anderen. Stokte het gebrul van de motoren of klonk een aarzelend gesputter, dan was het mis. In het geval van de beruchte V2 die in de namiddag op nieuwjaarsdag 1945 op de Indigostraat (in de wijk tussen de Loosduinseweg en de Mient) stortte, zag Molenkamp het met eigen ogen gebeuren. Vierentwintig mensen kwamen om het leven; vorige week deed deze rubriek verslag van dat drama. "Het was al bijna donker. Die V2 kwam ineens boven de bomen uit en ging toen verkeerd. Ik heb hem zien buitelen en over de kop zien gaan. Ineens was het Bwammm! Een enorme dreun. Vlakbij me stond een Flak-afweergeschut. Toen die raket eenmaal was gevallen, maakten de Duitse soldaten een rondedans van vreugde: ze waren blij dat ze het er zelf levend vanaf hadden gebracht". Molenkamp maakte van dichtbij de dramatische lancering mee. Hij vertoefde nu eenmaal vaak in het gebied, aangezien zijn vader er een tuindersbedrijf bezat. In augustus '44 zijn de Molenkamps verhuisd. De Duitsers wilden nu eenmaal ruimte creeren voor het schootsveld van hun verdedigingslinie. De tuinderij verdween onder een dikke laag zand. Althans, het grootste ervan, zegt Molenkamp. "Een klein stukje tuin was nog overgebleven. Niemand wist dat. M'n vader had er wat wintergroenten als spruiten en rode kool staan. Ik weet nog wel hoe hij die nieuwjaarsdag zei: joh, ga even wat spruiten halen".

Vliegveld
Ockenburgh kent een geschiedenis waarvan nog maar weinig is terug te vinden. Pal naast de Wijndaelerweg, op de plek van het huidige sportpark Ockenburgh - in het gedeelte tussen discotheek De Marathon en de camping in - lag in de meidagen 1940 een eenvoudig vliegveld. Vijandelijke parachutisten slaagden er aanvankelijk in die basis te bezetten. Al snel moesten ze haar weer prijsgeven nadat Nederlandse militairen met succes de tegenaanval hadden ingezet. De roem duurde maart kort. De regering capituleerde, met als gevolg dat de nieuwe machthebbers het vliegveld alsnog in handen kregen. Ze gingen meteen aan de slag met het opruimen van de gehavende herinneringen aan de vijfdaagse strijd. Onder meer stonden er verschillende Junkers, weet Molenkamp zich te herinneren. Enkele dagen eerder waren ze keurig geland, maar tijdens de latere gevechten raakten ze zwaar beschadigd. Toch waren er ook wrakken die nog te redden leken. Gewoon via de weg sleepten de Duitsers de toestellen naar Ypenburg, waar ze zich, aldus de Loosduiner, aan de reparatie zetten.

Misleiding
Het vliegveld bleef daarna in gebruik. Dat wil zeggen: die indruk probeerde bezetter te wekken. De geallieerden moesten het stellige idee krijgen dat ze aan de zuidkant van Den Haag een militair steunpunt te vrezen hadden, dat het hun behoorlijk lastig kon maken. Op verschillende punten stonden houten hangars. Daar overheen hingen groene camouflagenetten, bedoeld om de misleiding compleet te maken. Deze zouden er namelijk voor zorgen dat de piloten van de overzijde van de Noordzee tot de conclusie kwamen dat hier kennelijk iets belangrijks te verstoppen viel. Er was ook een nep-landingsbaan, compleet met verlichting. Aan de schoorsteen van een nabijgelegen huis zat ten slotten een rode lamp geschroefd. Hij knipperde, zogenaamd om de eigen Duitse toestellen te waarschuwen dat ze toch vooral dienden op te passen voor het hoge obstakel. Vlak ernaast woonde, tot in augustus '44 de familie Molenkamp. "We waren doodsbang. Die lamp stond maar te flikkeren. Straks zijn er inderdaad piloten, die erdoor worden misleid, dachten we. Maar die Duitsers vonden het allang best. Want, stelden ze, iedere bom die hier valt, valt tenminste niet in Duitsland". Achteraf maakten ze zich voor niets zorgen. Na de oorlog hoorde Arie Molenkamp dat de geallieerden wisten hoe de vork in de steel zat.

Aardappels
Toch vond op het vliegveld een zekere bedrijvigheid plaats: een gedeelte van het terrein diende voor het verbouwen van aardappels ten behoeve van de Duitse voedselvoorziening. Er liepen ook koeien en op een zeker moment verscheen zelfs een Duitse boer. Volgens eigen zeggen was hij gedwongen naar Ockenburgh te gaan. Vader Molenkamp kon er niet rouwig om zijn: de nieuwe buurman bleek een man met wie zaken waren te doen. Hij handelde heimelijk in kunstmest en verkocht zo nu en dan ook een van zijn koeien. "Bij mijn vader in de schuur werd deze dan geslacht". De boer deed tevens in aardappelen. In de rooitijd vroeg vader Molenkamp een keer of hij er wat kon krijgen. Geen probleem, luidde het antwoord, hoewel dit in een beduidend grotere hoeveelheid resulteerde dan hij bedoelde: er draaide enkele dagen later een tractor met een aanhanger het erf op, die vervolgens zeker 10.000 kilo achterliet. Heel Loosduinen had die avond voor een keer weer eens behoorlijk te eten. Molenkamp: "Die boer verkocht van alles om aan geld te komen. Hij ging dan stappen in Den Haag". Toch maakte de Duitser het op een zeker moment te bont in de ogen van de bezetter. De man verdween in de Scheveningse gevangenis. Het verhaal gaat dat hij uiteindelijk is gefusilleerd.

Brokstukken
Twee maanden na de verhuizing van het gezin Molenkamp, maakte heel Loosduinen voor het eerst kennis met het V2-onheil: in oktober '44 begon het afschieten. De installatie stond in het park Ockenburgh, niet ver van het vliegveld vandaan. "De allereerste V2 is in de lucht geknald. De brokstukken vielen in het hele dorp". Het spooremplacement van de Westlandsche Stoomtrammaatschappij - op de plaats van de tegenwoordige nieuwbouwbuurt naast de Lippe Biesterfeldweg - diende voor de aanvoer van de raketten. En ging daarom een belangrijk doelwit vormen voor de geallieerde jagers en bommenwerpers. Tal van V2's bereikten desondanks de lanceerplaats. Vaak ging het dan alsnog mis. Niet alle exemplaren kwamen overigens op woonwijken terecht. Volgens Molenkamp zijn er ook veel in het gebied Ockenburgh geexplodeerd. Na de bevrijding ontdekten Molenkamp en zijn vrienden nog een achtergebleven V2. Het gevaarte had zich in de omgeving van het Schapenatjesduin in de grond geboord. Alleen het staartstuk stak nog boven de aarde uit. De tieners zagen er een hoeveelheid kruitpoeder tussen zitten, dachten niet aan gevaar en besloten de boel aan de steken. Meteen zetten ze het op een hollen. "Even later zagen we een grote rookpluim. Ineens klonk er een dreun". Lachend: "Het was waarschijnlijk de laatste V2 die hier is ontploft" .