Theeschenkerij

Deze voormalige hovenierswoning, die op circa 100 meter ten westen van de villa Ockenburg gelegen is (ook wel de tuinmanswoning of dienstwoning genoemd) dateert oorspronkelijk uit 1925. Nadat de gemeente 's-Gravenhage het Landgoed Ockenburg in 1931 had aangekocht, besloot men in 1932 de tuinmanswoning iets ten zuiden van de villa Ockenburg te gaan verhuren. Deze woning werd "zeer geschikt als theeschenkerij" gezien en zou als zodanig geexploiteerd kunnen worden. Maar voor het zover was schreef de directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting op 10 december 1931 aan Burgemeester en Wethouders dat de woning, gelegen in het meest westelijke deel van het landgoed, dat het niet wenselijk was de woning te bestemmen voor een eenvoudige theeschenkerij. De afgelegen ligging was daarvoor minder geschikt en bovendien was de woning gelegen bij het deel van het landgoed, dat de meeste zorg vereiste. Door het aanbrengen van nieuwe beplanting moest voorkomen worden dat het landgoed door de scherpe zeewind ten onder zou gaan, aldus de directeur. Het was wenselijk dat het publiek bij voorkeur juist niet naar dit gedeelte van het landgoed zou gaan. De woning, welke op dat moment nog niet ontruimd was, kon van de directeur aan een willekeurige gegadigde worden verhuurd. Het college van Burgemeester en Wethouders besloot op 22 januari 1932 dat de tuinmanswoning met de naaste omgeving op het landgoed te gaan bestemmen als een theeschenkerij. Volgens de directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting lag het woonhuis met erf wat afgelegen, zodat de kansen op een rendabele exploitatie zeer aanmerkelijk zou worden vergroot, wanneer een oppervlakte ten oosten ervan daarbij werd betrokken en welke zo gekozen was, dat naar diverse zijden ruime doorzichten over het landgoed verkregen werd.

Daarna werd besloten per advertentie gegadigden op te roepen en op 24 mei 1932 een openbare inschrijving te houden. Het ging hierbij om de verpachting ten behoeve van de theeschenkerij, van een woonhuis met erf, schuur en open grond op het landgoed Ockenburg. Op deze inschrijving kwamen enkele geinteresseerden af en uiteindelijk gunde Burgemeester en Wethouders de inschrijving aan Hendrik Elias van Tol. Hij bleek niet de hoogste inschrijver te zijn, maar volgens Burgemeester en Wethouders kwam deze inschrijver toch het meest in aanmerking. Deze woning werd voor een periode van 5 jaar verhuurd voor een bedrag van fl. 624,- per jaar. Het werd verhuurd van 1 juli 1932 tot en met 30 juni 1937 en bestond uit een woonhuis, gelegen aan de Monsterseweg 8 met bijbehorend erf, schuren en oppervlakte grond. Van Tol moest de woning als eenvoudige theeschenkerij exploiteren en mocht op zijn opppervlakte tafels en en stoelen plaatsen ten behoeve van de bezoekers. In het gebouw of op het bijbehorend terrein was de verkoop van sterke drank niet toegestaan. Volgens een brief van de directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting van 15 december 1932 aan de Burgemeester en  Wethouders wenste Van Tol gebruik te maken van artikel 6 in de voorwaarde van de verhuring. De verbouwing voor de theeschenkerij bestond uit het maken van een verloflokaal met een grootte van ongeveer 40 vierkante meter, door het wegbreken van een muur, het maken van dubbel uitslaande deuren, het inrichten van een huiskamer tot een keuken en enkele bijkomende werken. De kosten van deze verbouwing bedoegen ongeveer fl.1250,00 en Van Tol was ook bereid 10 procent per jaar van de werkelijke kosten te vergoeden. Ook had Van Tol hem verzocht het terras bij het pand te mogen vergroten. Er was bij de directeur geen bezwaar tegen het verrgroten van het terras aan de voor- en zijkant van het pand.

De theeschenkerij werd op vrijdag 14 april 1933 geopend waarin de periode ervoor een groot aantal werklozen aan de verbetering van de voetpaden werkte en ook een aantal nieuwe paden hadden aangelegd. Of de theeschenkerij de gehele 5 jaar geexploiteerd is geweest is niet duidelijk. Wel is er enige jaren geadverteerd, zoals in een advertentie uit "Het Vaderland" van 13 april 1933. Op 10 juni 1936 schreef Van Tol aan de Burgemeester en Wethouders een verzoek tot verlaging van de huur vanwege ellendige omstandigheden. Hij vroeg of het mogelijk was dat zij in plaats van fl. 709,- per jaar maar fl. 609,- per jaar konden betalen, wat op dat moment hun zeer ten goede kwam omdat de ontvangsten flink slecht waren. De prijzen van de consumpties hadden zij al verlaagd, in overeenstemming met de exploitatiekosten. Volgen Van Tol scheen dit nog niet goedkoop genoeg te zijn, want zij hadden niets te doen. Op 5 maart 1935 schreef Van Tol aan de directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting dat hij bereid was de huurovereenkomst op de bestaande voorwaarden na de aflooptermijn 1937 weer voor een tijdvak van 5 jaar te verlengen, dus tot 1 juli 1942. Ook verklaarde hij akkoord te gaan met de betaling van 10 procent van de jaarlijkse bouwsom van de aan het gehuurde pand aan te brengen serre, mits dit een bedrag van fl. 1000,- niet te boven ging. De directeur van de Dienst der Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting schreef op 23 juni 1936 aan de Burgemeester en Wethouders dat het echtpaar Van Tol, die de theeshenkerij dus exploiteerden en volgens hem werd gevormd door mensen van een middelbare leeftijd en niet zonder de hulp van anderen konden, waardoor de exploitatie-uitgaven niet onbelangrijk werden verhoogd. Volgens de directeur was dit echter eerder de oorzaak van een moeilijke exploitatie dan de slechte tijdsomstandigheden en het minder fraaie weer van de laatste tijd. Het was de directeur herhaaldelijk gebleken dat er "een goede loop" in de zaak zat en wanneer het zomerseizoen voor Van Tol net zo verliep als in 1935, dan had Van Tol over zijn pensiongelegenheid volgens de directeur ook niets te klagen. Toch vertrok Van Tol met zijn vrouw uit het pand en woonde vanaf 1 juli 1937 aan de Valkenboskade 100 in Den Haag.

In mei 1940 hebben Duitse soldaten korte tijd intrek genomen in het pand nadat ze in de middag van 10 mei 1940 verdreven waren van het hulpvliegveld Ockenburg. Op dat moment was het pand niet meer in gebruik als theeschenkerij omdat Van Tol was verhuisd. Volgens het Bureau Afwikkeling Inkwartieringen en Vorderingen als de Gemeentelijke Dienst voor de Stadsontwikkeling Den Haag werd het pand ten behoeve van de Duitsers in gebruik genomen en werd op grond van de Verordening no. 144/1940 van de Rijkscommissaris voor het bezette Nederlandsche gebied gevorderd. Het werd van 21 mei 1942 tot en met 31 december 1942 en van januari 1943 tot en met 7 mei 1945 door de Duitsers gebruikt. Op moment dat het pand door de Duitsers werd gevorderd, werd het bewoond door Cornelis Johannes van der Made en zijn gezin. Van der Made was de boswachter van het landgoed. De in gebruikneming van het pand, dat uit 3 kamers en 1 keuken bestond, had plaats zonder het inventaris. Op 8 mei 1945 werd pand vrijgegeven en kon na vrijgave van het spergebied weer in gebruik worden genomen.

Na de oorlog woonde Karel Johannes van der Spek in het pand, onder de jongeren berucht om zijn harde optreden, als hij vond dat er weer een overtreding was begaan of ander kattekwaad was uitgehaald. Om het pand krioelde het altijd van de kippen. Anno 2025 wordt het pand nog steeds bewoond. Aan het einde van de jaren '50 werd aan het begin van de oprijlaan van het park Ockenburg een nieuwe theeschenkerij, ook met de naam Ockenburg, in gebruik genomen. Deze uitspanning was beter bekend als Chalet Ockenburgh.

In juli 1956 werd bekend dat voor het bouwen en exploiteren van een theeschenkerij de heer Burgersdijk bij de gemeenteraad een verzoek had gedaan om ruim 8 hectare grond op het landgoed in erfpacht mocht krijgen. Hierop had het college van Burgemeester en Wethouders de gemeenteraad voorgesteld de jaarlijkse canon op fl. 600,- te stellen. Op vrijdag 28 maart 1958 om 15:00 uur werd de theeschenkerij op het landgoed officieel geopend door de wethouder van wederopbouw, de heer Richard Carl August Franz Joseph van Lissa Nessel.